Meten en/of weten

Bij het bewerken van hout en plaatmateriaal komt houtstof vrij. Hierdoor kunnen gezondheidsrisico’s ontstaan. Belangrijk is dat de blootstelling aan een medewerker over een daggemiddelde van 8 uur onder de grenswaarde van 2 mg/m3 blijft. Hoe weet je nu of dit het geval is?

Wanneer meten?

Als je voetstappen in het stof op de vloer of een stofmist in de lucht ziet, hoef je niet te meten, want dan kun je al vooraf weten, dat de blootstelling (te) hoog is. Is alles (bronafscherming, afzuiging, schoonmaak, enzovoort) prima geregeld, zoals aangegeven op deze website, en zie je in het donker met een lichtstraal nog nauwelijks stofdeeltjes, dan mag je er van uit gaan dat het OK is. Is het elke keer weer anders of heb je veel verschillende werkzaamheden, dan kan meten meer inzicht en verbeterkansen betekenen. Twijfel je of de maatregelen voldoende zijn geweest of weet je niet zeker of je afgezogen lucht voldoende gefilterd is om weer terug te blazen in de werkruimte, ook dan kan meten een uitkomst zijn. Overigens mag gerecirculeerde lucht niet meer dan 10% van de grenswaarde van houtstof bevatten, dus 0,2 mg/m3.

Een meting is niet voldoende

Aangezien werkzaamheden en omstandigheden in de fabriek niet steeds hetzelfde zijn is het wanneer je gaat meten niet voldoende om maar 1 meting te doen. Denk aan de Pasen-regel: 1 ei is geen ei, 2 eieren is een half ei, 3 eieren is een Paas-ei, oftewel 1 meting is geen meting, 2 metingen is een halve meting en 3 representatieve onafhankelijke metingen vormen samen een deskundige meting. Weten betekent ook nagaan, welke houtsoorten (hard, zacht) je in huis hebt. Weet wat je meet.

Pieken van houtstof

Belangrijk is ook, hoe de verdeling is van relatief schone activiteiten en meer stoffige klussen zoals schuren of schoonmaken. In onderstaande grafiek is te zien wat het verschil in belasting kan zijn tussen de verschillende locaties in de fabriek.

Ook kan bijvoorbeeld bij het verkeerd aansluiten van de afzuigslang op de zaagbank, de houtstofconcentratie gemakkelijk oplopen van ½ mg/m3 naar 2 tot 3 milligram stof per kubieke meter. Verder is het zo dat drie keer een minuutje je machine schoonblazen met perslucht ervoor zorgt dat de gemiddelde stofconcentratie stijgt van 0,1 mg/m3 naar gemiddeld 0,5 mg/m3 met pieken boven 5 mg/m3. Dat is goed te zien in onderstaande grafiek.

Mocht er een tijdelijke situatie zijn waarbij de houtstofconcentratie te hoog is, dan is adembescherming verplicht. Dit is alleen toegestaan in zeer uitzonderlijke situaties waar andere oplossingen niet mogelijk zijn en voor korte duur. Bij stoffige werkzaamheden, opruim- en schoonmaakwerk is hoogwaardige adembescherming, zoals een masker met tenminste P2-filter, vereist. Meer informatie daarover vind je in de arbocatalogi van de diverse branches. Verder is bij de cao’s en arbocatalogi van diverse houtbranches afgesproken dat bij aanschaf van nieuwe houtbewerkingsmachines niet meer stof mag vrijkomen dan 1 mg/ m3.

John Peters, arbeidshygiënist Zorg van de Zaak